احتمالا تاکنون نام مشکل وزوز گوش را شنیده اید. وزوز گوش مشکلی است که بسیاری از آن رنج برده و برخی به شدت کلافه می شوند. این مشکل که هم از لحاظ روحی و هم از لحاظ جسمی انسان را درگیر می کند، گاهی به شدت غیر قابل تحمل شده و به همین دلیل به آن سرطان دستگاه شنوایی لقب داده اند. اما به راستی وزوز گوش چیست ؟ در واقع وزوز گوش به معنای صدای خاصی همانند صدای زنگ در گوش است. این صدا ممکن است که در یک یا هر دو گوش و یا حتی در سر شما احساس شود. این صدا فرکانس های متفاوتی نیز داشته و به صورت های گوناگونی از جمله، سوت کشیدن، زنگ زدن، غرش گوش و … درک می شود. وزوز در برخی موارد شدت زیادی داشته و سبب آشفتگی و پریشانی شخص می گردد. در برخی موارد نیز زندگی طبیعی فرد به کلی دچار اختلال شده و تبدیل به مشکلی اساسی می شود. البته این مشکل گاهی موقتی و خفیف بوده و پس از مدت کوتاهی برطرف می گردد. با این حال در برخی موارد نیز وزوز گوش اختلالی دائمی بوده و در تمامی طول زندگی همراه فرد خواهد بود.

بهترین و ساده ترین راه پس از وزوز گوش، تماس با یک کلینیک شنوایی سنجی است:

آشنایی با عوامل ایجاد کننده وزوز گوش

در مورد علت وزوز گوش، دلایل زیادی ذکر می شود. اما حقیقت این است که علت اصلی وزوز گوش در بسیاری از موارد مشخص نیست. به طور کلی وزوز گوش زمانی بروز پیدا می کند که سلول ها و نورون های مغز، فعالیت اضافی پیدا می کنند. از جمله عواملی که سبب بروز این اختلال می گردند، می توان به استرس و اضطراب، آلرژی، افزایش و یا کاهش فشار خون، تومورها، تیروئید، دیابت، عفونت های مزمن گوش میانی و یا ضربه به سر و گردن اشاره نمود. در مقابل در بسیاری از موارد نیز داروها علت اصلی وزوز گوش هستند. از جمله داروهایی که سبب بروز وزوز گوش می شوند می توان به آنتی بیوتیک ها، داروهای مسکن، ضد التهاب ها، آسپرین، داروهای ضد افسردگی و یا مصرف الکل اشاره نمود. با این حال بررسی ها حاکی از آن است که بسیاری از موارد وزوز گوش به سبب آسیب به انتهای میکروسکوپی عصب شنوایی در گوش داخلی هستند. این آسیب ها به دلیل صدای بلند ایجاد شده و سبب کم شنوایی و بروز وزوز گوش می گردند. پس در مجموع، می توان دلایل وزوز گوش را در موارد زیر خلاصه کرد:

• فشار خون بالا یا پایین، تومور، دیابت، مشکلات تیروئید، آسیب به سر و گردن، آنتی بیوتیک ها، آرامش بخش‌ها و آسپیرین نیز باعث وزوز گوش می شوند.
• افزایش سن (افراد بالای 65 سال). در این افراد، دیواره عروق سخت می شود و در نتیجه عروقی که حلزون گوش را تغذیه می‌کنند، تنگ شده و سبب کم‌خونی در قسمتی از حلزون می‌شوند که این خود عاملی برای ایجاد وزوز گوش است.
• قرار گرفتن در معرض صداهای بلند برای مدتی طولانی
• تجمع جرم در گوش
• سفتی استخوانچه‌های گوش میانی و چسبندگی آن‌ها
• برخی از داروها نظیر سالیسیلات‌ها، ایبوپروفن، ایندومتاسین، فلزات سنگین مانند ارسنیک، کینین و بعضی از ضد افسردگی‌ها
• آسیب حلزون گوش و عصب زوج هشتم مغزی
• تومورهای عصب شنوایی
• آلودگی‌های صوتی در محیط‌ های کار و زندگی

وزوز گوش بسیار شایع است!

یکی از دلایلی که نباید از وزوز گوش ترسید، شدت شایع بودن آن است. شاید باورتان نشود ولی به طور تقریبی از هر 5 نفر یکی به وزوز گوش مبتلا می گردد! با این حال، اگر بین 5 تا 80 دقیقه، صدایی در گوش خود حس کردید، نگران نباشید. چرا که گوش انسان گاهی به طور طبیعی به این حالت دچار شده و این امر خود به مرور زمان برطرف می گردد.

انواع وزوز گوش

همان گونه که گفتیم، وزوز گوش بسیار شایع است. با این حال برای درمان اول بایستی نوع وزو گوش مشخص شود. تشخیص نوع وزوز گوش نیز بسیار ساده است. به طور کلی انواع وزوز گوش به دو دسته زیر تقسیم می شوند:

• وزوز فردی: این وزوز به گونه ای است که فقط و فقط خود فرد می تواند صدای وزوز گوش خودش را بشنود و برای دیگران قابل شنیدن نیست. این نوع وزوز معمولا به دلیل مشکل در گوش خارجی، داخلی یا میانی است.
• وزوز عینی: در این حالت اگر کسی سر خود را در نزدیکی سر بیمار ببرد، صدای وزوز گوش شنیده خواهد شد. این نوع وزوز در اثر اختلالات عروقی، وضعیت استخوانی گوش یا انقباضات عضلانی بروز می یابد.

وزوز گوش ممکن است بدتر شود!

همیشه گفته ایم که وزوز گوش را جدی بگیرید. چرا که در صورت عدم توجه، ممکن است به مرور زمان وزوز گوش بدتر شود! در موارد مختلفی دیده شده است که وزوز گوش به علل مختلفی از جمله استعمال دخانیات، مصرف الکل و یا قرارگیری در معرض اصوات بلند به مراتب تشدید می شود. به همین جهت در صورتی که محل کار شما در مکان هایی پرسرو صدا مانند فرودگاه، کارخانجات و یا کارگاه های صنعتی است، می بایست حتما از محافظ های گوش استفاده نمایید.

درمان وزوز گوش چگونه است؟

برای درمان وزوز گوش، باید به این نکته توجه کرد که وزوز گوش تنها یک علامت است. در حقیقت وزوز گوش علامتی است که ممکن است نشان دهنده بیماری یا اختلالی دیگر باشد. به همین دلیل در موارد وزوز گوش همواره بایستی علت اصلی را برطرف نمود. با این حال هنگامی که پس از بررسی ها، علتی برای وزوز گوش یافت نشود یا به صورت مزمن درآید، راه درمانی برای هر فرد متفاوت خواهد بود. با این حال تجربه نشان داده است که برای موثر واقع شدن درمان وزوز گوش، بهتر است که از چندین روش به صورت همزمان استفاده شود.

پس از وزوز گوش، شما می بایست که در گام نخست با پزشک خود مشورت نمایید. روند کار بدین صورت است که ابتدا پزشک علائمی از جمله فشار خون، وجود عفونت، رژیم غذایی، حساسیت ها و سلامت شما را بررسی می نماید. در مرحله بعد در صورت لزوم برای بررسی های تکمیلی سیستم شنوایی، شما را به متخصص شنوایی ارجاع خواهد داد. در مرحله بعد متخصص شنوایی پس از بررسی وضعیت شنوایی شما و انجام ارزیابی های ابتدایی، روش های زیر را برای شما در نظر خواهد گرفت:

1- اولین راه استفاده از سمعک است. سمعک باعث می شود که اصوات محیط بلندتر شده و راحت تر شنیده شود. تچربه نشان داده است که استفاده از سمعک سبب می شود که فرد در گفتگو با دیگران و یا گوش دادن به موسیقی دلخواه خود تا حد بسیار کم تری متوجه وزوز گوش شود. البته نبایست اصلا نگران دیده شدن سمعک باشید. چرا که امروزه انواع سمعک نامرئی مثل سمعک زیمنس وجود دارند که استفاده شما از سمعک حتی برای نزدیکترین افراد به شما، قابل تشخیص نخواهد بود. برای معاینه و تشخیص وزوز گوش می توانید از بخش تماس با ما، با ما در ارتباط باشید.

2- دومین روش برای درمان وزوز گوش، استفاده از وسیله تولیدکننده صوت رقابتی به نام ماسکر (یا پوشاننده وزوز) است. در واقع وزوز گوش در محیط های آرام و ساکت اندکی آزاردهنده تر هستند. ماسکرها ابزارهای الکترونیکی شبیه به سمعک هستند که روی گوش قرار گرفته و به صورت دائمی با شدت کم و باند فرکانسی وسیع، شروع به تولید صورت می کننند. این امر سبب می شود که صدای وزوز تا حد بسیار کمی برای شخص کم شده و غیر قابل تشخیص شود. تاثیر استفاده از ماسکر در حدی است که بسیاری از افراد استفاده کننده از ماسکر، اثر آن حتی چند ساعت پس از آن را شگفت انگیز توصیف می کنند.

3- سومین روش برای درمان وزوز گوش، استفاده از دارو است. داروها اگرچه سبب بهبود نسبی وزوز گوش می شوند، با این حال نبایستی از عوارض جانبی آن ها نیز فراموش کرد.

4- بازدرمانی: از جمله روش هایی است که در برخی موارد به شدت موثر واقع گردیده است. در واقع بازدرمانی همان استفاده توام از ماسکر(پوشاننده) و مشاوره به صورت هم زمان است. در این روش، بیماران ماسکر را به مدت 1 تا 2 سال به صورت هر روز 8 ساعت استفاده می کنند. پس از آن فرد یاد می گیرد که چگونه از فکر کردن به وزوز دوری نماید. اگرچه این روش در مدت زمانی نسبتا طولانی انجام می شود، با این حال بسیاری از آن ابراز رضایت می نمایند.

5- تمرکز و آرامش: اولین اصلی است که ما به بیماران دچار وزوز گوش یاد آور می شویم. در حقیقت تمرکز و آرامش سبب کنترل عضلات و عروق شده و شدت وزوز را در اغلب افراد کاهش می دهد.

کسانی که دچار وزوز گوش هستند باید به نکات زیر توجه نمایند:

1. اجتناب از قرار گرفتن در معرض اصوات بلند
2. برسی مداوم فشار خون وکنترل آن در صورت وجود مشکل
3. کاهش مصرف نمک و پرهیز از مصرف بیش از حد چای ، قهوه و استعمال دخانیات
4. ورزش روزانه برای بهبود جریان خون
5. استراحت کافی و جلوگیری از خستگی

در نهایت باز هم توصیه ما بر این است که حتی الامکان سعی کنید که به وزوز گوش بی تفاوت باشید. گوش دادن به موسیقی دلخواه شما، یکی از عواملی است که باعث می شود به صداهای آزاردهنده بی توجه شوید. علاوه بر آن موسیقی خود می تواند وزوز را بپوشاند. پس به طور قطع موسیقی خود یکی از راه های درمانی وزوز گوش خواهد بود.

داروهایی که مصرف آن ها باعث وزوز گوش می شود

همان گونه که اشاره شد، در بسیاری از موارد علت وزوز گوش، داروها هستند. برخی داروها سبب می شود که گوش های شما دچار وزوز شوند. از جمله داروهایی که در صورت مصرف آنها وزوز گوش بروز می کند می توان به موارد زیر اشاره کرد:

سالیسیلات ها

تاثیرات سمی آسپرین بر روی گوش معمولا در دوز های بالا ظاهر می شود، لکن این اثرات در دوز های درمانی نیز گزارش شده اند. این اثرات معمولا برگشت پذیر بوده و به ندرت دائمی می شوند. عمده علائمی که در اتوتوکسیسیستی با آسپرین مشاهده می شود وزوز گوش و کاهش شنوایی است، گرچه اثرات وستیبولار نیز می تواند ایجاد کند. کاهش شنوایی به علت آسپرین معمولا خفیف تا متوسط بوده و اغلب هر دو گوش را درگیر می کند و معمولا به صورت کاهش شنوایی Flat  می باشد.

وزوز گوش به علت آسپرین دارای فرکانس بالا KHz9-7 بوده و ماهیت صدادار یا tonal دارد و اولین علامت اتوتوکسیسیتی با سالیسیلات هاست. آسپرین شایع ترین علت وزوز گوش در اطفال است و با وجود مقادیر سمی – که ندرتا در مسمومیت دارویی به وجود می آید- می تواند باعث کری دائمی شود.

در بالغین اتوکسیسیتی با مصرف 8-6 گرم آسپرین در روز پدید می آیدبیشتر می تواند موجب افت شنوایی شود که با افزایش مقدار مصرف افت شنوایی شدید تر خواهد شد.

آمینوگلیکوزیدها

1.جنتامایسین:

این دارو عمدتا وستیبول را درگیر می کند و کمتر به حلزون آسیب می رساند. این دارو در حال حاضر بیشترین مشکل آنتی بیوتیکی را در مقایسه با سایر آنتی بیوتیک های اتوتوکسیک دارد. در کشور ما به علت مصرف بی رویه ی آن از علل عمده کاهش شنوایی دارویی تلقی می گردد.  دارو، باعث اتوتوکسیسیتی نمی شود، لکن با غلظت های بالاتر، ابتدا علائم وستیبولار بروز نموده و با تداوم استعمال کاهش شنوایی ظاهر می شود که در ابتدا فرکانس هاس بالا را درگیر می کند.

2. کانامایسین:

دارای اتوتوکسیسیتی کمتر از جنتامایسین است ولی بر خلاف آن، در ابتدا حلزون شنوایی را درگیر می کند. این آزردگی – برخلاف جنتامایسین- می تواند به طور ناگهانی و چند دقیقه بعد از تزریق بروز نماید و ممکن است با وجود قطع دارو تداوم یابد و حتی چند ماه پس از قطع دارو پدید آید.

3.نئومایسین:

هم اکنون مصرف عمده ی این دارو به صورت موضعی است چرا که دارای اثرات سمی بر روی شنوایی و کلیه می باشد. اثرات منفی این دارو بر روی شنوایی از راه جذب دهانی گزارش شده است. دوز 8-5 گرم از دارو که طی 6-4 روز برای آماده سازی روده ها به کار می رود می تواند باعث وزوز گوش و افت شنوایی پایا بشود.

نئومایسین، کانامایسین از گوش داخلی دیرتر از نسوج دیگر تخلیه می شوند فلذا اتوتوکسیسیتی ناچیزی ایجاد می کنند که مثلا 2-1 هفته پس از قطع دارو می تواند بروز نماید.

4. توبرامایسین:

این دارو با طیف ضد باکتری مشابه با جنتامایسین اثرات اتوتوکسیک نظیر کانامایسین ایجاد کرده و علائم وستیبولار آن کمتر شایع است.

5. آمیکاسین:

از مشتقات کانامایسین بوده و با طیف اثری مشابه جنتامایسین می باشد. این دارو دارای توکسیسیتی بر روی حلزون بوده ولی میزان بروز آن کمتر از جنتامایسین است. اتوتوکسیسیتی آمیکاسین و جنتامایسین ممکن است یک طرفه باشد.

سایر آنتی بیوتیک های اتوتوکسیک

اریترومایسین:  این دارو از خانواده ی ماکرولیدها بوده و دارای طیف مصرف گسترده ای است. اثرات اتوتوکسیک اریترومایسین نادر وشامل وزوز گوش و کاهش شنوایی حسی-عصبی است. این کاهش شنوایی در اکثر موارد برگشت ناپذیر بوده و می تواند برای همیشه باقی بماند. بیماران دارای اختلال عملکرد کلیه و کبد، بیشتر در معرض خطر این عوارض هستند. تزریق سریع و وریدی آن باعث کری جزئی و برگشت پذیر می شود.

کینین ها:  این خانواده به عنوان یک داروی ضد پرتوزوا در درمان و پیشگیری مالاریا و نیز در بیماری های دیگر نظیر آرتریت روماتوئید کاربرد دارد. اتوتوکسیسیتی ایجاد شده توسط این گروه مانند سالیسیلات ها می باشد و سندرومی شامل وزوز گوش، کاهش شنوایی حسی- عصبی و سرگیجه را ایجاد می کند.

داروهای ضد سرطان

داروهای ضدسرطان متعددی شناخته شده اند که دارای آثار اتوتوکسیک هستند. مهمترین داروی این خانواده که دارای طیف گسترده ی مصرف می باشد، سیسپلاتین می باشد.

این دارو که در موارد شیمی درمانی کانسرها به کار می رود، دارای آثار درمانی خوبی بر روی کانسرهای بیضه، تخمدان، گردن رحم، پستان،پروستات و برخی سرطان های سر و گردن است.  اثرات اتوتوکسیک آن کمتر از آمینوگلیکوزید ها می باشد زیرا این دارو به صورت دوز واحد تجویز شده و فواصل بین هر دوز طولانی است. عوارض اتوتوکسیک آن معمولا 2 روز پس از شروع درمان ظاهر می شود ولی می تواند پس از 7 روز بروز نماید.

طنین سمعک: مرکز گفتار درمانی حرف ر در تهران