تفاوت گوش دادن و شنیدن
این جمله بسیار معروف است که: «شنیدن و گوش دادن با هم فرق دارند». در واقع این جمله، نخستین موردی است که همه اساتید مربوط به رشته های مشاوره، روانشناسی و خبرنگاری در دروس فنون مصاحبه خود بیان می دارند. زیرا این اساتید نگران آن هستند که دانشجویانشان در آینده به حرف مصاحبه شوندگان خود خوب گوش ندهند. در چنین مشاغلی این مشکل میتواند منجر به فجایعی بزرگ شود.
حال این سوال مطرح می شود که به راستی تفاوت گوش دادن و شنیدن چیست؟
آیا این دو اصلا باهم متفاوت هستند؟
دلیل این تفاوت چیست؟
شنوایی فقط توانایی استفاده از گوش است. در مقابل، گوش دادن مهارتی است که نیاز به استفاده از حواس از جمله دیدن، شنوایی و حس لامسه دارد. شنوایی فیزیولوژیکی است و فقط از گوش استفاده می کند، در حالی که گوش دادن روانی است و نیاز به استفاده از مغز برای تفسیر پیام دارد.
چنانچه علاقه دارید درباره فرق شنیدن و گوش دادن بیشتر بدانید، تا پایان با ما همراه شوید. در این نوشتار میخواهیم همه چیز را به طور کامل برای شما علاقهمندان به گفتاردرمانی تشریح نماییم.
فرق شنیدن و گوش دادن در چیست ؟
در ادبیات سنتی ایران، بر روی یک نکته تاکید زیادی شده است: «گوش جان». یعنی زمانی که کسی با «گوش جان» به سخنان فردی گوش میدهد، دقیقا در حال انجام همان نکتهای است که متخصصان علوم ارتباطی آن را مطرح مینمایند. به عبارتی دیگر این شخص فعالانه به اطلاعاتی که به صورت کلامی منتشر میشود، توجه مینماید. در کل چنین میتوان اظهار نمود که «شنیدن» تنها یک فرآیند فیزیکی و جسمانی است و «گوش دادن» یک فرآیند ذهنی .
شنیدن
زمانی که امواج صوتی به گوش ما میرسند عمل «شنیدن» که یک نوع حالت غیرارادی و جسمی و مکانیکی میباشد اجرا میشود .
گوش دادن
هنگامی که امواج صوتی به گوش ما میرسند، پردازش آنها در مغز انجام میگیرد تا بتوانیم آن را تفسیر کرده و بفهمیم. گوش دادن یک نوع فرایند ذهنی است که یادگرفتنی نیز میباشد. بدین ترتیب عمل گوش دادن شکل میگیرد.
تفاوت دقیق تر گوش دادن و شنیدن
درست گوش دادن، در ابتدا به خود فرد کمک مینماید تا برداشت درستی داشته باشد . گفتنی است معمولا زمانی که ما ذهنمان درگیر است، بیشتر به صدای ذهنمان گوش میدهیم تا صدای طرف مقابل . باید توجه داشت که گوش دادن همزمان دو چیز، باعث برهم خوردن تمرکز بر روی هر دو مورد میشود و ذهن نمیتواند به راحتی همزمان دو چیز را خوب گوش کند.
حتماً تا کنون به این نکته برخوردهاید زمانی که مجریهای تلویزیون در گوششان از طریق هدفون چیزی اعلام میشود و دقتشان معطوف به صحبت های اتاق فرمان میباشد، برای چند لحظهای قادر نیستند صحبتهای طرف مقابل را متوجه شوند .
تا حال بسیار شنیدهایم که «فلانی سنگ صبور است؟» این بدان معناست که گوش خوبی دارد و با او میتوان دردل کرد. پس گوش دادن خوب، همان سنگ صبور میباشد .
فواید خوب گوش دادن چیست ؟
حال که با معانی و تفاوت گوش دادن و شنیدن آشنا گشته ایم بهتر است در مورد فواید خوب گوش دادن بحث نماییم ، خوب گوش دادن باعث :
افزایش تعداد دوستان گشته و باعث وسعت بخشیدن به دایره اطرافیان ما میشود .اعتماد به نفس افراد را افزایش میدهد، چنانچه زمانی که فردی ما را برای صحبت کردن انتخاب میکند ناخودآگاه اعتماد به نفس ما افزایش مییابد. عزت نفس فرد بالا میرود چون خود را فردی مفید دانسته و بیشتر تمایل به کمک به دیگران خواهد داشت .
از نظر پزشکی نیز میتوان گفت حال عمومی فرد بهتر می شود: (زیرا رابطه مستقیمی بین گوش دادن و فشار خون وجود دارد). خوب است بدانید زمانی که ما صحبت میکنیم فشار خونمان بالا میرود و وقتی گوش میکنیم فشار خونمان پایین میآید.
فرق گوش دادن با شنیدن را دقیق تر بدانید
در صورتی که بخواهیم اندکی تخصصیتر توضیح دهیم، بایستی در مورد حرکت امواج صوتی بحث کنیم . میتوان از لحظهای که امواج صوتی توسط دستگاه کلامی فرد گوینده منتشر میشود را تا زمانی که این امواج توسط فرد شنونده دریافت و درک میشود را به صورت چند مرحله تقسیمبندی کنیم. در مورد «شنیدن» باید عنوان نمود زمانی که این امواج صوتی به گوش فرد شنونده میرسد، متوقف می گردند. این مورد را ما در زندگی عادی خود به کرات متوجه شدهایم. مثلا در زمانیکه در پیادهرو شلوغی راه میرویم، میتوانیم همهمه صدای اطرافیان را بشنویم، اما متوجه نخواهیم شد که این افراد چه میگویند. گفتنی است حتی در هنگام رانندگی نیز زمانی که به موسیقی گوش میدهیم، در زمانی که فکرمان مشغول چیز دیگری میباشد، شعر موسیقی را گوش نداده و تنها آهنگ آن را به خاطر میسپاریم. همه این موارد مربوط به مثال هایی از نوع «شنیدن» هستند.
در هنگامی که به حرف و سخن کسی «گوش می دهیم»، مراحل فوق را از ابتدا تا انتها اجرا می گردند. به عبارتی دیگر، ابتدا امواج صوتی توسط گوش فرد احساس میشود و در مرحله بعدی توسط مغز وی مورد پردازش قرار میگیرد. در این مرحله به صورت کامل میتوان معنای حروف طرف مقابل را متوجه شد. در چنین حالتی میتوان این حرفها را تفسیر کرده و ارزش آنها را سنجید. همچنین میتوان این سخنان را در مغز خود ذخیره (Save) نمود. در نهایت و بر این اساس، فرد شنونده میتواند برای فرد گوینده پاسخی را در نظر بگیرید.
مزایای مهارت در گوش دادن چیست ؟
گاهی این سوال مطرح میشود که «گوش دادن به چه دردی می خورد و چه مزیتی دارد؟ کاملا مشخص است که خوب گوش دادن به درد زندگی کردن می خورد! از آنجایی که تا لحظهای که نتوانید به حرفهای یک نفر گوش دهید، پس به ناچار نخواهید توانست که با او رابطه برقرار نمایید. گوش دادن به سخنان استاد و معلم، گوش دادن به صورت عمیق و همدلی و همراهی با همسر یا دوست صمیمی، گوش دادن و ارزیابی نمودن سخنان کارکنان یک سازمان، همگی نمونههای گوناگونی از کنشهای ارتباطی میباشند .
به صورت کلی و بدون توجه به موقعیتهای خاص، در مورد «فواید گوش دادن» میتوان چنین گفت: «گوش دادن خوب به معنای توجه به سخنان دیگران است». در حقیقت در زمان برقراری رابطهای که در آن، طرف مقابل احساس نماید که به او توجه میکنید، میتواند برای شما بسیار لذتبخش باشد. زمانی که شما از طریق خوب گوش دادن به حرفهای طرف مقابل، به خوبی به او توجه میکنید، در نهایت میتوانید برداشتی بسیار جامعتر و همه جانبهتر از سخنان او داشته باشید.
لازم به توضیح است برعکس این موضوع نیز صادق است. هنگامی که طرف مقابل شما متوجه شود که شما به حرفهای او علاقمند بوده و نگرانش میباشید، در کنار شما احساس آرامش بیشتری خواهد نمود. این مساله به خودی خود سبب خواهد شد که طرف مقابل نیز تشویق شود و در مورد خودش با آزادی و صراحت بیشتری صحبت نماید. به همین جهت است که گفته می شود: در هر رابطهای، هرچقدر که یک نفر رازهای خود را راحتتر بیان نماید، رابطه هم صمیمانهتر خواهد گشت. در نهایت گوش دادن باعث خواهد شد که صمیمیت میان شما و فرد مقابل افزایش یافته و این دور مثبت همچنان ادامه یابد.
حال میخواهیم طرف مقابل موضوع را مورد سنجش قرار دهیم. فرض نمایید که استاد، رئیس، کارمند و یا حتی همسر شما متوجه شود که شما بخشی از سخنانش را گوش ندادهاید. این مساله چه عواقبی را در پی خواهدداشت؟ ممکن است همسر شما از دستتان عصبانی گشته و منجر به مشاجرهای درباره عدم توجه به همسر به راه بیفتد. در فضای کاری و شغلی نیز گوش ندادن میتواند باعث شود که کار خود را به کلی از دست بدهید. به همین گفته میشود که گوش دادن یکی از عناصر مهم در زندگی هر فردی میباشد.
حال که این موارد مطرح شد، احتمالا در ذهن شما نمونههای فراوانی از این گوش ندادنها و لو رفتن پس از آن مرور میشود! قبلا گفتیم که انسانها قادر به مدیریت فرآیندهای ذهنی خود هستند. مثلا ما میتوانیم حس کنیم که چه موقع به حرف یک نفر با دقت گوش میدهیم و نیز حس کنیم که چه موقع حواسمان پرت است.
شایان ذکر است که چنین اتفاقی در مورد مطالعه یک کتاب هم میتواند اتفاق افتد. مثل زمانی که شما کتابی را در دست گرفتهاید و میخواهید آن را مطالعه کنید، اما فقط کلمات آن را میبینید و چیزی از آن نمیفهمید. البته در چنین مواردی زیاد جای نگرانی نیست! زیرا کتاب یار بی زبان است! و به خاطر گوش ندادن به حرفش با ما بحث نمیکند! اما در زمان صحبت کردن با افرادی دیگر، چنانچه فرد متوجه شود که به حرفش گوش ندادهایم، این مشکل تبدیل به یک بحران خواهد شد.
گوش دادن فعال و گوش دادن منفعل
همانند هر حرکت انسانی دیگر، گوش دادن نیز انواع مختلفی دارد. گاهی از اوقات میتوانیم با جان و دل به حرفهای طرف مقابل گوش دهیم و هیچ گونه واکنشی در حالت صورت خود به او نشان ندهیم. خوب است بدانید افراد علاقه دارند که وقتی حرف میزنند، طرف مقابل با چهره خود تعجب، خشم، خوشحالی و یا هر احساسی را نسبت به سخنان او ابراز دارند. اما چنانچه در زمانی که به حرفهای او گوش میدهیم، سرمان را پایین انداخته ایم و یا به گوشی همراه خود مشغول هستیم، آنگاه به طرف مقابل هیچ گونه احساس خوبی منتقل نمیشود. پس طرف مقابل در چنین حالتی، در یک حالت مبهم قرار گرفته و نه میتواند شما را به گوش ندادن متهم نماید و نه نشانهای از گوش دادن در شما میببیند. گفتنی است دراین حالت معمولا برای این که فرد مقابل مطمئن شود به حرفهایش گوش میدهید، سوالاتی از شما مطرح میکند. مثلا پس از یک جمله می گوید: «متوجه شدی؟» یا «گرفتی چی شد؟»
چنانچه فرد مقابل نتواند سوالی را مطرح کند و حرفهایش را ادامه دهد، دچار چنین ابهامی شده و نمیداند که آیا شما واقعا به حرفهایش گوش میدهید یا خیر؟ به این منظور، شخص در این حالت ترجیح میدهد که خودش حرفهایش را زودتر خاتمه دهد. گاهی افراد در این حالت میگویند: «گوشم پیش شما است». جالب آن است که این حرف معمولا نه تنها فایدهای ندارد بلکه اعصاب طرف را بیشتر به هم می ریزد. این نوع گوش دادن، همانی است که روانشناسان به آن، «گوش دادن منفعل» می گویند .
در مقابل این نوع گوش دادن، گوش دادن فعال قرار میگیرد. بدین صورت که علاوه بر این که ما با جان و دل، سخنان طرف مقابل را مورد توجه قرار میدهیم، احساسات مختلفی را با چشمها، ابروها، لبها، تکان دادن سر و غیره نسبت به حرفهای مخاطب منتقل می کنیم.
لازم به توضیح است نمیتوان در گوش دادن تقلب نمود! یعنی چنانچه شما به سخنان طرف مقابل خود گوش ندهید و سعی نمایید با لبخند زدن و سر تکان دادن، گوش دادن خود را اثبات کنید، بالاخره لو خواهید رفت. چرا که درک و شعور انسان بسیار قوی بوده و هنگامی که سخنانش را تمام کرد و متوجه شد که شما سر تکان می دهید! یا زمانی که حرف ناراحت کنندهای زد، و دید که شما لبخند به لب دارید! شما به راحتی لو خواهید رفت. پس نباید تقلب بود.
چگونه می توان مهارت گوش دادن را تقویت کرد ؟
افرادی وجود دارند که شدیداً مشکل گوش دادن دارند و نمیدانند چگونه میتوانند آن را تقویت نمایند. در این زمینه باید گفت گوش دادن، بیش از هرچیز به شخصیت خود فرد بستگی دارد. به همین جهت است که افراد زیادی حتی بدون دانستن کوچکترین مهارت درباره ارتباط موثر، در میان دوستان به عنوان سنگ صبور مشهور میباشند. «سنگ صبور بودن» یعنی شخص به خوبی میتواند به سخنان طرف مقابل خود گوش داده و با ذات انسانی آنها را منتقل سازد. با این حال، با در نظر گرفتن روشهایی که در ادامه خواهیم گفت، حتی افراد سنگ صبور نیز میتوانند مهارت خود را در گوش دادن افزایش دهند.
در هنگام گوش دادن و توجه کردن، چهره شما به صورت ناخودآگاه تغییر خواهد کرد! برای افرادی که شخصیت شنوندهای ندارند و پیوسته میخواهند که دیگران سخنان آنها را بشنوند، دانستن نکات ذیل میتواند به شدت در تقویت مهارت این افراد کمک نماید. از این رو در این بخش از این گونه افراد درخواست میکنیم که واقعا به این نکات گوش فرا دهند! (حتی اگر واقعا هیچ جا را گوش نداده اند، اینجا را واقعا گوش دهند!)
1- هنگامی که حوصله ندارید ، گوش ندهید!
اگر فرصت یا حوصله کافی برای شنیدن سخنان کسی ندارید، بهتر است که به طرف مقابل خود بگویید که الان نمیتوانم گوش دهم زیرا ذهنم مشغول است. این گفته، بسیار بهتر از این است که طرف مقابل حرفهایش را بزند و شما به حرفش گوش فرا ندهید!
2- لازم است به زبان بدن طرف مقابل توجه کنید.
خوب است بدانید انسانها هیچ وقت تمام گفته خود را از طریق زبانشان منتقل نمیسازند! لازم است به حرکات شخص و از جمله تکان دادن پاها، لحن طرف مقابل، حالت چشمها، نحوه خندیدن (خنده معمولی یا خنده تمسخر یا خنده ناشی از عصبانیت) توجه کنید. زمانی که فرد دستش را گره کرده و یا ناخنهایش را بر روی شلوارش میکشد، دیگر لازم نیست که بگوید: «من عصبانی هستم!» یا مثلا زمانی که فردی مدام پایش را تکان میدهد، صورتش عرق کرده و با تپق حرف میزند، لازم نیست بگوید: «من مضطرب هستم!». میتوان گفت خانمها از لحاظ توانایی درک، به شدت از آقایان قویتر بوده و فوری این موارد را درک میکنند. به هر حال لازم است برای گوش دادن بهتر، کاملاً به این علامتها توجه کنید. از این جهت است که میگوییم شما باید به فرد و مخصوصا به صورت وی نگاه کنید! مثلاً شما در تصویر زیر، تعجب فرد را حس خواهید کرد:
3- در مورد سخنان طرف مقابل با او صحبت کنید
چنانچه تمایل دارید به گونهای نشان دهید که به سخنان فرد مقابل خود توجه می کنید، بهتر است که در مورد سخنان طرف مقابل خود، حرف بزنید نه درباره خودتان! احتمالاً تا به حال تجربه کردهاید که هرکسی نکتهای میگوید، حرفهای مشابهی در مورد خودتان به یاد شما میآید. البته لازم به توضیح است چنین مورد تاحدی طبیعی است. با این وجود بهتر آن است که تا جای ممکن از خود حرفی نزنید و به طرف مقابل اثبات کنید که تمام تمرکز شما روی سخنان او است. چنانچه شما سخنان او را با حرف زدن درباره خودتان قطع نمایید، طرف مقابل ممکن است خسته شود و امیدی به ادامه حرفهایش نداشته باشد. از این رو توصیه میشود که طرف مقابل را برای ادامه صحبتها ترغیب و تشویق نموده و از قطع کردن سخنان و صحبت های او پرهیز نمایید.
4- بهتر است با کلام خود به طرف مقابل بفهمانید که در حال توجه به او هستید
لازم است که پس از هر چند جمله، به نحوی به طرف مقابل خود اثبات کنید که در حال توجه به او هستید. مثلا برای این کار میتوانید نظر خود را درباره بخشی از سخنان وی ابراز دارید. مثلا بگویید: «تحملش واقعا سخت است؟ تو چرا هیچی بهش نگفتی؟» گفتنی است چنین تکنیکی نیازی به این که به شخص نگاه کنید ندارد، یعنی شما قادرید حتی هنگامی که به کار با گوشی خود مشغول هستید، این موارد را به زبان آورید. بدین ترتیب فرد از این که به او نگاهی نمی کنید، دلسرد نخواهد شد.
علاوه بر این میتوانید برای این که فرد مقابل بهتر بتواند سخنانش را مطرح کند، از او سوالاتی بپرسید. همچنین میتوانید در میان سخنان او از واژههایی نظیر «خب» و یا «بعدش چی شد» استفاده نمایید. این موارد همگی نشانگر آن هستند که شما دارید به حرف های طرف مقابل گوش میکنید.
5- می توانید با زبان بدن خود، به شخص نشان دهید که به سخنانش گوش می کنید
استفاده از زبان بدن، نکتهای بسیار مهم است. معمولاً زمانی که فردی به حرفهای دیگری گوش فرا میدهد، بدنش حالت خاصی به خود میگیرد. به عنوان مثال گاهی سرش را به نشانه تایید به پایین تکان داده و یا کمی به سمت جلو متمایل میکند. در این حالت چشمان به فرد گوینده خیره میشوند. البته در مورد چشم، بسیار ضروری است که حواستان به سطح فرهنگی و عقاید مذهبی جنس مخالف (که بسیار محترم هستند) نیز باشد. گفتنی است این علائم به خودی خود نشانهی گوش دادن قطعی نیست. سعدی در اشعار خود می گوید: « دل و جانم به تو مشغول و نظر در چپ و راست / تا نفهمند رقیبان که تو منظور منی!»
6- می توان از گفت و گوهای درونی خود برای مدیریت ذهن استفاده نمود
میدانیم که همه افراد گاهی با خودشان در وسط حرفهای دیگران، حرف میزنند. به عنوان مثال زمانی که شخص شروع به شرح دادن مسئلهای میکند، فرد مخاطب در ذهن خود میگویید: «منظورش چیست؟» یا « الان می خواهد چه بگوید؟» و دیگر مونولوگهایی از این موارد. بکار بردن چنین مونولوگ هایی سبب می شود که شما سخنان مخاطب را بهتر درک نمایید. جالب آن است که این مونولوگها تغییرات خوبی در حالت چهره شما نیز پدید خواهد آورد. این تغییرات میتواند چهره شما را کنجکاو نشان دهد و از سویی دیگر طرف مقابلتان اشتیاق بیشتری برای ادامه صحبتهایش پیدا میکند. با این وجود لازم است که این مونولوگها در یک لحظه رخ بدهند، نه این که آن قدر با خود فکر کنید تا کملا حواستان از اصل موضوعی که مخاطب می گوید پرت گردد.
جمع بندی
در این مقاله تفاوت میان گوش دادن شنیدن را شرح دادهایم و سعی کردیم برخی از راههای تقویت گوش دادن را بیان کنیم. به منطور برقراری ارتباط با مشاوران و کارشناسان طنین سمعک از طریق سایت طنین سمعک با ما در ارتباط باشید.
کلینیک شنوایی طنین سمعک: ارائه دهنده کم ترین قیمت سمعک نامرئی و قیمت سمعک زیمنس
سوالات متداول
تفاوت شنیدن و گوش دادن با مثال چیست؟
شنوایی یک فرآیند غیرارادی است که از طریق آن صدا و ارتعاشات باعث می شود مایع موجود در گوش حرکت کند و صدا را به مغز ارسال کند. در مقابل، گوش دادن یک عمل ارادی است که به موجب آن فرد تلاش های آگاهانه ای برای درک صدا پس از رسیدن به مغز انجام می دهد.
تفاوت بین شنیدن و گوش دادن در مغز چیست؟
شنوایی اساساً یک فرآیند منفعل از پایین به بالا است. گوش دادن فرآیندی از بالا به پایین است که نیازمند توجه، تکرارهای زیاد محرک ها و هماهنگی و تلاش شناختی فوق العاده است. شنوایی یک حس و گوش دادن یک مهارت آموختنی است.
آیا می توانید بدون گوش دادن بشنوید؟
پاسخ ها به ترتیب بله و خیر است. شنیدن بخشی از گوش دادن است، اما گوش دادن یک فرآیند فعال است که زمان و تلاش میبرد. گوش دادن سخت است زیرا انرژی می گیرد. در حالی که شنوایی صرفاً یک پاسخ غیرارادی به صدا است.
واقعا خیلی خوب بود
می دونستم فرق بین شنیدن و گوش دادن چی هست ولی این خیلی جامع تر بود
دستتون درد نکنه
متشکرم مطالب زیبایی بود
با سلام و احترام
چقدر جامع و خوب به تفاوت شنیدن و گوش دادن پرداخته اید
تشکر از شما
خیلی خیلی خوب به تفاوت های شنیدن و گوش دادن اشاره کرده بودین … امروز توی دبیرستان معلم گفت تو چرا گوش نمیدی گفتم دارم گوش میدم و همین بحث رو شروع کرد گفت امشب برو توی نت سرچ کن ببین فرق شنیدن و گوش دادن چیه متوچه میشی که به درس گوش نمیدی :))))